Patron

• • • Patron

      Miguel de Cervantes Saavedra

      Faktem jest, że Miguel de Cervantes y Saavedra urodził się w 1547 roku w Alcalá de Henares- podobnie jak to, że jego literackie dziedzictwo przekroczyło granice XVI wieku i samej Kastylii. Poza tym biografię pisarza otacza mgła wielu tajemnic. Nie znamy dokładnej daty jego narodzin ani miejsca, gdzie został pochowany. To, co się wydarzyło w przestrzeni między jednym a drugim mieści się w określeniu „człowiek swoich czasów”. Ten na wpół szlachcic- szlachectwo dziedziczył tylko po matce- żył w Hiszpanii za króla Filipa II, w czasach, kiedy imperium hiszpańskie osiągnęło swoje maksymalne rozmiary, żeby później rozpocząć etap kryzysu i nieodwracalnej agonii. 

      Prawdę mówiąc, życie autora Don Kichota nie było szczęśliwe; naznaczone nieustanną ucieczką, frustracją i pogonią za marzeniami. W dzieciństwie i młodości Cervantes kilkukrotnie przeprowadzał się ze swoją rodziną, którą częste zmiany miejsca zamieszkania ratowały przed ubóstwem. Najpierw do Valladolid, potem Cordoby, następnie Cabry i Sewilli. Doświadczenia tam zdobyte ukształtowały go w nie mniejszym stopniu niż lata formalnej edukacji, którą pisarz wspominał tak dobrze, i która niewątpliwie wpłynęła na jego zainteresowanie literaturą.  Wielkim marzeniem młodego hidalgo było zostać poetą. Po przeprowadzce do Madrytu, w roku 1566, pobiera nauki w centrum humanistycznym Estudio de la Villa; w tym czasie powstają jego pierwsze znane wiersze. Rozwijającą się karierę poety przerwa jednak udział w nielegalnym pojedynku. Cervantes ciężko rani swojego przeciwnika i, skazany przez sąd na obcięcie ręki, decyduje się uciec z Hiszpanii.

      Przybywa do Włoch, gdzie wkrótce zaciąga się do wojska.  Hiszpania w tym okresie toczy wojnę z Turkami; Cervantes, w roku 1571, uczestniczy w jednym z najważniejszych dla obydwu stron konfliktu wydarzeń- bitwie pod Lepanto.  Na skutek dotkliwych ran odniesionych w walce traci władzę w lewej ręce; stąd jego sławny przydomek „jednoręki z Lepanto”.  Był dumny z udziału w bitwie, jednak z powodu kalectwa nie mógł kontynuować kariery wojskowej, która do tej pory zapowiadała się obiecująco. 

      To niefortunne zrządzenie losu okazało się być tylko wstępem do kolejnego, znacznie bardziej dotkliwego- pięciu lat spędzonych w niewoli. Cervantes kilkukrotnie próbował się z niej wydostać, organizując ucieczki drogą morską i lądową, w które angażował także swoich towarzyszy, tak samo jak on uwięzionych w Algierze. Wszystkie próby kończyły się fiaskiem. Prawdopodobnie tylko dzięki swojemu talentowi i charyzmie uniknął egzekucji, która czekała go jako uciekiniera, zwłaszcza, że za każdym razem wskazywał siebie jako organizatora przedsięwzięcia. W końcu, wykupiony, wraca do Hiszpanii. 

      Mija 12 lat, odkąd opuścił półwysep, wraca więc z nadzieją, że lata poświęceń i straty, jakie poniósł, zostaną wynagrodzone. Niestety, dwór królewski konsekwentnie ignoruje jego zasługi. Cervantes musi na nowo nadać sens swojemu życiu w kraju. Szuka go przede wszystkim w literaturze; pisze powieść i wiele sztuk teatralnych. Wdaje się także w romans z niejaką Aną de Villafranca, żoną właściciela tawerny; owocem tego związku jest nieślubna córka, Isabel. Prawdopodobnie, żeby uniknąć komplikacji związanych z tą sytuacją, Cervantes postanawia poszukać stabilniejszego gruntu dla swoich uczuć. Żeni się z Cataliną de Salazar y Palacios, właścicielką niewielkiego majątku w Esquivias, małej wiosce la Manchy. Kontynuuje prace nad powieścią i wkrótce publikuje romans pasterski, „Galateę”. 

      Wydaje się jednak, że ani sielankowe życie na wsi nie było dla niego satysfakcjonujące, ani wysiłki literackie podejmowane w tym okresie nie przyniosły mu pożądanego rozgłosu. Cervantes musi szukać źródła zarobku gdzie indziej; rozpoczyna swoje podróże po Andaluzji. Początkowo pracuje jako komisarz do spraw zaopatrzenia Wielkiej Armady, następnie jako poborca podatkowy w Sewilli. Los ponownie nie okazuje się dla niego łaskawy; zostaje oskarżony o malwersacje finansowe i w roku 1597 osadzony w więzieniu.

      Przypuszczalnie właśnie tam, pozbawiony wolności na kilka miesięcy, z bagażem frustracji i rozczarowań, Cervantes decyduje się napisać Don Kichota- swoiste antidotum na jego własne życie. Zamknięty w celi wymyśla postać szalonego idealisty, podróżującego bez celu i ograniczeń, podążającego za marzeniami, które dla samego pisarza okazały się pułapką niespełnienia. To, co w Sewilli powstaje jako krótkie opowiadanie, przekształca się w wielką uniwersalną powieść, kiedy Cervantes zmienia kolejno miejsca pobytu; Toledo, Valladolid i Madryt przyjmują go znowu.

      Właśnie wtedy, w ostatnim etapie swojego życia, udaje mu się zaistnieć w świecie literatury, szczególnie uznanie znajdując u czytelników. I to nie dzięki poezji- o czym marzył przez wiele lat- nie jako dramaturg, nie jako zasłużony żołnierz. Sławę zdobywa jako autor powieści o Don Kichocie. W jesieni swojego życia pisze także inne znane do dziś dzieła, takie jak „Nowele przykładne”, „Niezwyczajne przygody Persilesa i Sigismundy”, czy „Podróż na Parnas”. Umiera w Madrycie, w wieku 68 lat, jak sam o sobie mówił, „bardziej doświadczony w niedoli niż biegły w poezji”.

      Biografia Cervantesa jest pełna tajemniczych okoliczności i niedopowiedzeń, jednak przyczyny, dla których jego dzieło określa się jako uniwersalne, są niepodważalne. Przesądza o tym nie tylko jego wartość literacka, ale także wartości ogólnoludzkie jakie promuje: wolność, sprawiedliwość, przyjaźń i szacunek dla drugiego człowieka. 

      Jeśli edukację również rozumiemy jako wartość w sensie indywidualnym i społecznym, nie można sobie wyobrazić lepszego patrona naszego liceum. Współcześni uczniowie w swoim dorosłym życiu podobnie jak Don Kichot będą musieli się zmierzyć z mniej lub bardziej prawdziwymi olbrzymami; zapewne doświadczą rozczarowań i frustracji. Mamy jednak nadzieję, że znajdą w sobie siłę, żeby szukać swojej drogi i spełniać marzenia. W tych poszukiwaniach chcemy im towarzyszyć, pamiętając o przesłaniu płynącym z życia i twórczości Miguela de Cervantesa.

       

      Nuestro Patrón

      Miguel de Cervantes Saavedra

      Es un hecho que Miguel de Cervantes Saavedra nació en 1547 en Alcalá de Henares, como también lo es que su legado ha traspasado el siglo XVI y las fronteras de aquella Castilla. Su vida está envuelta en numerosos misterios. Ni se sabe con exactitud el día de su nacimiento, ni dónde se hallan sus huesos. Lo que ocurrió entre estos dos hechos se enmarca en lo que puede denominarse como un “hombre de su tiempo”. Es decir, un hidalgo a medias -pues solo lo era por parte de madre-, que vivió en la España del rey Felipe II, cuando el imperio español llegó a su máxima extensión, para comenzar más tarde una crisis agónica y sin solución. A decir vedad, su vida no fue afortunada; estuvo caracterizada por una mezcla de huida, sueños, búsqueda, y frustración.

      En su infancia y juventud Cervantes hubo de ver como su familia se desplazaba de un lugar a otro. Huían de la pobreza. El primer destino fue Valladolid, para más tarde buscar el amparo familiar en Córdoba, Cabra o Sevilla. Es el momento en el que Cervantes recibe su formación a partir de las diversas experiencias en estas localidades tan vivas, pero también gracias a la formación académica que recibió, de la que guardaría tan buenos recuerdos y que marcaría sin duda su afición a las letras. De hecho, su primer gran sueño fue ser poeta. Una vez instalados en Madrid en 1566, asistió al Estudio de la Villa, centro humanista, bajo cuyo amparo escribiría su primera poesía conocida. Sin embargo, su carrera como poeta se vería pronto frustrada por una turbia reyerta en la que se vio involucrada. La justicia le condenó a perder la mano y Cervantes decide entonces huir de España.

      Se dirige a Italia, donde pronto se enrola en el ejército. España está inmersa entonces en una guerra contra los turcos, y Cervantes participaría activamente en una de las batallas más importantes entre ambos contrincantes: la batalla de Lepanto, en 1571. Fruto de este enfrentamiento, Cervantes queda con la mano izquierda impedida, por lo que se le conocería como “el manco de Lepanto”. Este hecho le llenaría de orgullo, pero al mismo tiempo le impediría hacer carrera en el mundo de las armas. Una nueva frustración a la que se añadiría el cautiverio que sufrió durante casi cinco años en Argel. Durante esta larga estancia, Cervantes organizaría diferentes huidas, por tierra y por mar, no solo para él, sino para otros compatriotas en su misma situación; todos los intentos fueron en vano, y cabe suponer que solo su talento y carisma le salvarían de una ejecución al ser descubierto, pues siempre reconocería la responsabilidad de aquellas tentativas. Cuando por fin es rescatado decide volver a España. Han pasado 12 años desde que salió de la Península, y vuelve buscando el reconocimiento a todos su sacrificios. Sin embargo, es ignorado por la Corte en repetidas ocasiones.

      De nuevo Cervantes tiene que rehacer su vida, y lo hace a través de las letras, escribiendo diversas obras de teatro. En esta época tiene lugar una presunta relación amorosa ilegítima con una tal Ana de Villafranca, casada con un tabernero, que le acabaría dando su única hija, Isabel. Para no verse en más problemas, Cervantes decide buscar horizontes más seguros. Con esa intención se casa con doña Catalina de Salazar en Esquivias, un pequeño pueblo de la Mancha. Continúa con los esfuerzos literarios y publica al poco La Galatea, una novela pastoril. Pero parece ser que ni la bucólica vida del campo le satisfacía, ni le fue demasiado bien en el tema de las letras, porque pronto se desplazaría a Andalucía, buscando algún oficio alejado totalmente de sus anteriores intereses. 

      En Sevilla obtiene un puesto de recaudador de impuestos, pero tampoco tiene suerte esta vez, porque es acusado de robo y encarcelado por un juez demasiado riguroso. Parece ser que es entonces, con todas las decepciones y frustraciones que lleva a cuestas, privado de libertad durante meses, cuando decide escribir el Quijote, como una especie de antídoto a su vida. Encerrado en su celda imagina a un loco soñador, que anda de un lugar a otro sin límite, solo conducido por los sueños que él siempre veía frustrados en su propia biografía. Y lo que nace en Sevilla como un cuento breve, se desarrolla en una gran novela universal, al tiempo que Cervantes cambia una y otra vez la ciudad de residencia: Toledo, Valladolid y Madrid le volverían a acoger.

      Es entonces, en la última parte de su vida, cuando Cervantes obtiene el reconocimiento del mundo de las letras, en especial la del público, y no es ni tan siquiera en la poesía -como él tanto había soñado-, ni en el del teatro, ni en el ejército, sino gracias a la que hoy se conoce como la primera novela moderna, el famoso Quijote. Pero también durante el otoño de su vida escribiría otras obras que se han conservado hasta hoy, como las “Novelas ejemplares”, “Los trabajos de Persiles y Segismunda” o “Viaje del Parnaso”. Murió en Madrid a los 68 años de edad, y como él llegó a decir de sí mismo, “más versado en desdichas que en versos”.

      Si su vida es en parte un misterio, más claras están las razones de la universalidad de su legado. En su obra destacan los grandes valores de la libertad, la justicia o la verdad, pero también los de la amistad o el respeto al otro. Si entendemos la educación como el gran ideal que debe acometer una sociedad, nadie como él para dar nombre a nuestro liceo. Porque, como el Quijote, los estudiantes de hoy se enfrentarán a aparentes gigantes, a buen seguro se encontrarán con ciertas decepciones y frustraciones en el camino, pero siempre se mantendrán con la ilusión de ver cumplidos sus sueños. En esa búsqueda nuestro Liceo quiere acompañarlos de la mano del ejemplo de la vida y obra de Miguel de Cervantes y Saavedra.

      (autor: Ricardo Zarco Maldonado)